Nakon razornog zemljotresa koji je pogodio područje Turske i Sirije, potaknuta je rasprava javnosti, stručnjaka i laika, o načinima gradnje i seizmičkoj otpornosti građevina u BiH, obzirom da živimo na izuzetno seizmički aktivnom području gdje se podrhtavanje tla dogodi blizu hiljadu puta godišnje.
I dok mnogi rješenje vide u pravomoćnom uvođenju evrokodova – skupa evropskih pravila za proračun konstrukcija zgrada i inženjerskih građevina, u Banjaluci od njih strahuju.
Razlog tome su karte seizmičkih zona i referentnih ubrzanja tla u Bosni i Hercegovini koje je prije 5 godina izradio Zavod za standardizaciju Bosne i Hercegovine, a koje predstavljaju osnovni preduslov za valjanu primjenu evrokodova. Prema njima su seizmičke aktivnosti za cijelu BiH povećane, osim za banjalučku regiju, koja je iz seizmičke zone 9, prebalena u zonu 8, dok je zona 9 ograničena samo na područje Laktaša i Trna.
Takođe, zona 9 se proširila cijelom Hercegovinom, dok je regija Tuzle iz zone 8 prešla u zonu 9, a Zenica čak iz zone 7 u zonu 9.
Stvar je, po mišljenju struke u Banjaluci, jako ozbiljna, jer ukoliko se prihvate ove karte i samim tim smanje kriteriji prilikom gradnje, u regiji koju je prije 50 godina pogodio katastrofalan zemljotres, preuzima se ogroman rizik i odgovornost.
Profesor na Arhitektonsko-građevinsko-geodetskom fakultetu u Banjaluci, dr Anđelko Cumbo za BUKU kaže da je sa kolegama išao na nekoliko sastanaka u Institut za standardizaciju BiH i u Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske kako bi se ove karte korigovale.
“Mi moramo uvesti evrokodove, tu nema dileme i sada već jako kasnimo u odnosu na okruženje. To su shvatili i u Institutu i u resornom ministarstvu. Davali smo prijedloge, ali kako to prevazići nismo definisali na tim sastancima, ali propisi sa tim kartama se ne smiju pustiti. Seizmički stepen u Banjaluci se mora podići, grad je velik, gusto naseljen i uvijek treba voditi istorijom zemljotresa koji su se dogodili, kao što je onaj iz 1969. godine i koji je po Merkalijevoj skali bio između osmog i devetog stepena. A ako se desi potres što je više zgrada, što je gušće naseljeno, što su zgrade više, to je opasnije”, istakao je Cumbo za Buku dodajući da nema informacija da li se nešto nakon tih sastanaka uradilo.
Ipak napominje da se u Banjaluci se i dalje gradi za zonu 9 po Merkalijevoj skali.
Kontaktirali smo i Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske gdje su nam rekli da intenzivno rade na izradi tehničkih propisa iz oblasti građevinskih konstrukcija i i građevinskih proizvoda u kojima se vrši pozivanje na evrokodove i odgovarajuće nacionalne dodatake koji ih prate, čime bi se stvorio pravni osnov za uvođenje evropskih standarda (evrokodova) za proračun različitih vrsta građevinskih konstrukcija u pravni sistem Republike Srpske. Sve dok se ne donesu pomenuti propisi, dodaju, u Republici Srpskoj su na snazi propisi SFRJ i JUS standardi koji uređuju predmetnu oblast.
“U postupku izrade pravilnika kojima se vrši pozivanje na Evrokodove, Ministarstvo je od naučne i stručne javnosti dobilo primjedbe u vezi sa pozivanjem na nacionalne dodatke za seizmiku i vjetar, jer je uočeno da je došlo do smanjenja seizmičkog opterećenja i opterećenja vjetrom u odnosu na do sada važeće parametre za Banjalučku regiju, ali i ostale regije na teritoriji Republike Srpske. Cijeneći ozbiljnost iznesenih primjedbi u pogledu usvojenih karata za seizmiku i vjetar, Ministarstvo je održalo sastanke sa relevantnim institucijama u Republici Srpskoj, kao i sa predstavnicima Instituta za standardizaciju BiH. Zaključeno je da je neophodno izvršiti reviziju usvojenih nacionalnih dodataka za Evrokod 1 i Evrokod 2, odnosno da je neophodno izvršiti izmjenu karata seizmičkog opterećenja i opterećenja vjetrom i vratiti ih na do sada važeće parametre, te je podnesena inicijativa Institutu za standardizaciju BiH za reviziju pomenutih nacionalnih dodataka”, rekla je za BUKU Gorjana Rosić, viši saradnik za odnose s javnošću.
Obzirom da bi postupak revizije mogao potrajati duži vremenski period, Ministarstvo nastoji da pronađe prelazno rješenje ovog problema kako bi se Evrokodovi i prateći nacionalni dodaci što prije uveli u pravni sistem Republike Srspke, uz istovremeno zadržavanje parametara iz trenutno važećih SFRJ propisa, s ciljem očuvanja sigurnosti prilikom gradnje novih objekata.
Inače u bivšoj Jugoslaviji je prvi privremeni pravilnik za projektovanje u seizmičkim područjima donesen tek 1964. godine.
Obzirom da su katastrofalni zemljotresi koji su se desili u Skoplju 1963., zatim u Banjaluci 1969., te zemljotres koji se desio u crnogorskom primorju 1979. jasno upućivali na nedostatke i greške prilikom projektiranja i izgradnje ovih konstrukcija 1981. godine je donesen Pravilnik o tehničkim normativima za izgradnju objekata visokogradnje u seizmičkim područjima, koji je imao dosta strožije uslove u odnosu na prvi pravilnik.
Izvor: Tatjana Čalić, Buka
